Alçak irtifa hava savunma sistemleri genelde savunma sanayi takipçileri tarafından ya küçümsenir ya da görmezden gelinir. Bunun sebebi S-400, Patriot gibi sistemlerin daha güçlü ve daha yüksek erimli olmasının onların düşman üzerinde caydırıcılığının olacağına inanılmasıdır. Bu kısmen doğru olsa da tamamen doğru değildir. Zira taktik düzeyde hava saldırıları yakın hava desteğini önemli ölçüde içerir. Yakın hava desteği unsurları olan saldırı uçakları ve helikopterler ise sahadaki askerin ana düşmanıdır.
Stinger’in hikayesi öncülü olan General Dynamics FIM-43 Redeye ile başlamıştır. Redeye tek asker tarafından taşınabilir bir karadan havaya füze sistemidir. Hedefini izlemek için pasif kızılötesi hedef arama kullanır. Üretim 1962’de başladı ve – daha sonra FIM-92 Stinger olacak olan Redeye II beklentisiyle – 1970’lerin başında sona erdi (ABD Ordusu için son Redeye teslimatı Temmuz 1971’de tamamlandı) Türkiye dahil tüm Nato ülkeleri için toplam 85.000 adet üretilmiştir. Türkiye şu an kendi üretimi milli PORSAV ile çıtayı daha da yükseltmiş durumda.
Türkiye ise 80’li yıllardan itibaren elindeki eski Redeye’lerin yerine 1980 darbesi sonrası ABD ile yakınlaşmayı da fırsat bilerek Stinger füzesinin Yunanistan ile birlikte lisans altında üretimine talip olmuştur. Roketsan’ın kuruluşunda Stinger füzelerinin sevk sistemlerinin geliştirilecek olması önemli bir rol oynadı. Bu doğrultuda kurum, “Stinger Avrupa Ortak Üretim Projesi” çerçevesinde üretime başladı. Bu proje ile birlikte kompozit yakıtlı fırlatma ve uçuş motorlarının üretimi Türkiye tarafından üstlenildi. Bu üretimler Türkiye’ye 5000’den fazla Stinger füzesi ve şu an Roketsan’ın başarılarının temelinde yatan roket teknolojisini kazandırmıştır. Türkiye’nin elindeki tüm hava savunma sistemleri için ilgili yazımızı okuyabilirsiniz :
Rusya, Şubat 2022’nin sonlarında Ukrayna’yı işgal ettiğinde, yerdeki sayısız Ukraynalı militer ve paramiliter güç, Rus helikopterlerinin saldırılarına karşı savunmasızdı ve bu helikopterler, kuşatılmış daha küçük bir ülke etrafında Rus birliklerini hızla taşıma yeteneğine de sahipti . Bu nedenle ABD ve NATO müttefiki Almanya, Ukraynalılara ihtimallere bile yardımcı olabilecek güçlü bir silah vermeye karar verdi – Stinger uçaksavar füzesi.
Emekli Ordu Korgeneral Jim Dubik’in Army Times yayınına söylediği gibi , Stinger “oyun değiştirici” olma potansiyeline sahip bir silahtır, karadaki askerlere hava sahasını kontrol yeteneği verir ve düşmanın hareket kabiliyetini engeller. Silahın etkinliği, Afgan direniş güçlerinin Sovyet helikopterlerini vurmak için CIA tarafından kendilerine verilen Stinger füzelerini kullandığı 1980’lerin ortalarında kanıtlandı. Bazı uzmanlar, Stinger’ı bu çatışmanın gidişatını değiştirdiği ve Sovyetlerin nihai yenilgisinde önemli bir faktör olarak nitelendiriyor.
Stinger’ın bu kadar etkili olmasının bir nedeni, son derece taşınabilir olması ve onu omzunda tutan bir asker veya eğitimli bir sivil tarafından fırlatılabilmesidir. Stinger’lar ayrıca ABD Ordusunun AH-64 Apache savaş helikopterinde havadan havaya silah olarak kullanılır. Ayrıca kara araçlarına da monte edilebilirler. Türk silahlı kuvvetleri ise Atılgan ve Zıpkın sistemlerinde bu füzeyi kullanır.
Çok yönlü olmanın yanı sıra, Stinger füzesi aynı zamanda oldukça hassastır, çünkü motorun egzozundaki ısıya kilitlenmek için bir kızılötesi arayıcı kullanır ve 11.000 fitin (3.352 metre) altında uçan neredeyse her şeyi vurur.
Stinger, 1970’lerin başında geliştirild. Ama halen korkutucu. Yıllar boyunca, Stinger’lar çeşitli çatışmalarda savaşta test edildi ve bugün 19 ülkenin cephaneliğindeler ve dört ABD ordu birimi tarafından da kullanılıyor.
Bu yazıda Stinger füzesini ve savaş alanında nasıl kullanıldığını öğrenme şansı bulacaksınız.
- Stinger Füzesinin Temelleri
- Füzeyi Başlatma
- Stinger FIM-92 Özellikleri
Stinger Füzesinin Temelleri
Stinger füzesi çok başarılı çünkü bu, insan tarafından taşınabilir bir hava savunma sistemi (MANPADS) olarak biliniyor, bu da neredeyse her yerden fırlatılması kolay olduğu anlamına geliyor.
Resmi olarak FIM-92A olarak bilinen Stinger füzesi, kara birliklerine alçaktan uçan uçaklar ve helikopterlerle başa çıkmanın bir yolunu vermek için tasarlandı. Yerdeki askerlerin bakış açısından, alçaktan uçan düşman uçakları normalde bir sorundur çünkü ya bombalıyorlar ya da bombalıyorlar (bombalarla ya da makineli tüfek ateşiyle tekrar tekrar saldırıyorlar), gözetleme işi yapıyorlar ya da düşman birliklerini yerleştiriyor, çıkarıyor ve ikmal ediyorlar. Bu uçakları vurmak, bu tehditleri ortadan kaldırmanın en kolay yoludur.
Stinger’ı kara birliklerinin kullanması için bu kadar etkili bir silah yapan birkaç şey var :
- Hafif ve taşınabilirdir. Füze ve fırlatıcı yaklaşık 35 pound (15 kilogram) ağırlığında. Başlatıcı yeniden kullanılabilir. Her füze, yalnızca 22 pound (10 kilogram) ağırlığında kapalı bir birimdir.
- Omuzdan fırlatılan bir silahtır ve bir kişi bir Stinger füzesi fırlatabilir (normalde füzeyi çalıştıran iki kişilik bir ekip görmenize rağmen).
- Pasif bir kızılötesi arayıcı kullanır. Kızılötesi arayıcı, hedefin ürettiği ısıya kilitlenebilir. “Pasif” arayıcı olarak adlandırılır, çünkü radar güdümlü bir füzenin aksine hedefini “görmek” için radyo dalgaları yaymaz .
- Bu bir “ateşle ve unut” silahıdır, yani ateşlendikten sonra nişancıdan herhangi bir girdi gerektirmez. Bu onların siper almalarına, başka bir pozisyona geçmelerine veya yeni bir hedefe girmelerine olanak tanır.
Füzeyi Başlatmak
Bir Stinger füzesi fırlatmak için, bir asker temelde onu hedefe doğrultur ve arayıcı kilitlendiğinde tetiği çeker.
Stinger füzesi , güdüm, kuyruk, tahrik ve savaş başlığı sistemlerini içerir. Kuyrukta, füze uçuş halindeyken yuvarlanma ve denge sağlayan dört katlanır kanat bulunur. Güdüm bölümü, arayıcı düzeneği, güdüm düzeneği, kontrol düzeneği, füze bataryası ve uçuşta manevra kabiliyeti sağlayan dört kanattan oluşmaktadır. Savaş başlığı, piroforik titanyum ile kaplanmış 1 pound (0.45 kilogram) patlayıcıya eşdeğerdir. Tahrik bölümü, bir fırlatma motoru ve bir çift itme uçuş motoru içerir.
Silahı ateşlemek için asker füzeyi hedefe doğrultur. Arayıcı kilitlendiğinde , belirgin bir ses çıkarır. Asker tetiği çeker ve iki şey olur:
- Küçük bir fırlatma roketi , füzeyi fırlatma borusundan fırlatır ve onu ateşleyen askerin oldukça uzağındadır.
- Fırlatma motoru düşer ve ana katı roket motoru yanar. Bu roket, Stinger’ı saatte yaklaşık 1.500 mile (saatte 2.400 kilometre, Mach 2) iter.
Füze daha sonra hedefe otomatik olarak uçar ve patlar.
Stinger füzesi, 11.500 fit (3.500 metre) yüksekliğe kadar uçan hedefleri vurabilir ve yaklaşık 5 mil (8 kilometre) menzile sahiptir. Bu, hedefin 2 milden (3,21 kilometre) daha kısa bir uçak olduğu ve bir nokta olarak değil bir şekil olarak görülebildiği anlamına gelir, bu durumda büyük olasılıkla Stinger füzesi onu vurabilir. Bu füzeler son derece hassaslar. NATO için stinger uzun bir süre için daha vazgeçilmez gibi görünüyor.
Stinger füzeleri, hedefleri izlemek için pasif IR/UV sensörleri kullanır. Füzeler , hedef uçağın motorları tarafından üretilen kızılötesi ışığı (ısı) arar ve bu ışığı takip ederek uçağı takip eder. Füzeler ayrıca hedefin UV “gölgesini” tanımlar ve bu tanımlamayı hedefi diğer ısı üreten nesnelerden ayırmak için kullanır.
Hareket algılayan ışıklar pasif kızılötesi sensörler kullanır. Hareket algılayıcı bir ışıktaki sensörler, bir insanın sıcaklığına göre ayarlanmıştır. Sensörler kızılötesi ışık miktarında ani bir değişiklik gördüklerinde ışığı yakarlar.
Hareket algılayan bir ışık sadece bir sensöre ihtiyaç duyar. Ancak bir Stinger füzesinin bir dizi füzeye ihtiyacı vardır, çünkü görevi, uçarken hedefi takip etmektir. Bir Stinger füzesinin burnu, esasen, içinde bir kızılötesi dijital kameraya sahiptir. Bu kamera , sahnenin kızılötesi görüntüsünü alan 2×2’den (eski tasarımlarda) 128×128’e ( Sidewinder tasarımında ) kadar bir dizi kızılötesi sensöre sahip olabilir. Asker füzeyi fırlatmaya hazır olduğunda, füzenin hedefi bu sensörün kabaca merkezinde görünür olmalıdır.
Füze uçarken, vurmaya çalıştığı uçağın görüntüsü görüntü sensöründe merkezden uzaklaşabilir Bu olduğunda, bu füzeye rotadan çıktığını söyler ve füzedeki yönlendirme sistemi rotaya nasıl geri döneceğine karar vermelidir. Orantılı navigasyonun devreye girdiği yer burasıdır .
Füze, merkezden sapma açısına bakar ve uçuş açısını orantılı olarak değiştirir. Başka bir deyişle, bir çarpan kullanır. Çarpan 2 ise, yönlendirme sistemi rotadan 10 derece saptığını düşünürse, uçuş yönünü 20 derece değiştirecektir. Sonra, saniyenin onda biri sonra tekrar açıya bakacak ve tekrar değişecektir. Bu şekilde aşırı düzeltme yaparak, füzenin hareket eden bir nesnenin yolunu tahmin ettiğiniz gibi hareket eden uçağın yolunu tahmin etmesini sağlar.
Sahada koşan bir alıcıya top atmaya çalışan bir oyun kurucuysanız, topu alıcının olduğu yere atmazsınız – top geldiğinde olacağı yere doğru atarsınız.
Stinger on yıllar boyunca etkili olduğunu kanıtlamış olsa da, ABD Ordusu şimdiden onun yerini alacak yeni nesil bir silah arıyor.
2019’da ABD Ordusu, Stinger füzelerini yakınlık fünyeleriyle güçlendirmeye başladı. Bu teknoloji, füzelerin drone uçaklarını ya doğrudan isabetlerle ya da yakınlarına patlatarak imha etmelerini sağlıyor; 2017’de Ordu testlerinde gösterilen füze, kara birliklerine küçük, çevik tehditlere karşı daha iyi savunma sunuyor.
Stinger FIM-92 Özellikleri
Stinger füzeleri süpersonik hareket kabiliyetine sahiptir ve yaklaşık 8 kilometrelik bir atış menziline sahiptir.
İşte Stinger füzesiyle ilgili istatistikler :
- Uzunluk : 5 fit (1.5 metre)
- Çap : 2,75 inç (7 santimetre)
- Ağırlık : 22 pound (10 kilogram)
- Başlatıcı ile ağırlık : 34,5 pound (15,2 kilogram)
- Füze : 22 pound (10.1 kilogram)
- Savaş Başlığı : 6,6 pound (3 kilogram)
- Hız : Süpersonik uçuşta
- Rakım Aralığı : Yaklaşık 11.000 fit (3 kilometre)
- Ateş menzili : 2,4 ila 5 mil (4 to 8 kilometre)
